WULANGAN 1
NYEMAK
MUSYAWARAH
Mata
Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
I.
PANUDUH PIWULANG
1.
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap
tugas, mula luwih dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
2.
Uga maca materi bab NYEMAK MUSYAWARAH kanthi
dibolan-baleni.
3.
Kanggo ngukuhake pemahaman, diprayogakake supaya maca
buku referensi liyane.
4.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing
diwenehake.
5.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki /
disepakati bebarengan.
6.
Rembugen/Diskusikake lan konsultasikake karo guru
menawa nemoni kangelan / reribet.
II.
KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar
Kompetensi : MENDENGARKAN
Mampu
mendengarkan dan memahani wacana lisan nonsastra maupun sastra dalam berbagai
ragam bahasa Jawa
Kompetensi
Dasar : Mendengarkan kegiatan musyawarah yang
disampaikan secara
langsung atau berupa rekaman
Indikator
:
1.
Menyebutkan pokok-pokok isi musyawarah
2.
Merangkum pokok-pokok isi musyawarah
3.
Menyampaikan secara lisan rangkuman pokok-pokok
musyawarah dengan menggunakan bahasa karma
4.
Menanggapi (isi) musyawarah yang disampaikan secara
lisan oleh teman sekelasnya
III.
MATERI
A. Nyemak
è Jinising nyemak kaperang dadi loro, yakuwi :
a) Nyemak Ekstensif
Tegese proses nyemak ana bebrayan
saben dinane. Kayata nyemak radio, televise, pacelathon ning pasar, lsp.
Ana patang perangan nyemak ekstensif
1.
Nyemak Sekunder, nyemak sing kedadeyan sarana
kebeneran. Upamane : lagi sinau uga bisa ngrungokake wong omong, swara radio,
tv, lsp.
2.
Nyemak Sosial, nyemak sing ditindakake ana bebrayan
social. Kayata : pasar, terminal, kantor pos, lsp.
3.
Nyemak Estetika / Apresiatif, tegese kegiyatan nyemak
kanggo nikmati karya sastra. Kayata : nyemak puisi, cerita, syair lagu, lsp.
4.
Nyemak Pasif, tegese ngrungokake sing dilakoni kanthitampaana
upaya sadar. Tuladhane nyemak basa dhaerah ngasi tekan bisa.
b) Nyemak Intensif
Tegese kegiyatan nyemak sing
dilakoni kanthi tumenen lan konsentrasi sing dhuwur.
Ciri-ciri nyemak intensif :
v Nyemak
kanthi pemahaman
v Nyemak
kanthi kebak konsentrasi
v Nyemak paham
bahasa formal
v Diakhiri
reproduksi hasil simakan
è Jinising nyemak Intensif yaiku :
1.
Nyemak Kritis tegese :kegiyatan nyemak sing dilakoni
kanthi tumenen kanggo menehi biji kang objektif, nemtokake asli lan orane,
kaluwihan, lan kakurangan-kakurangane.
2.
Nyemak Konsentratif, tegese : kegiyatan nyemak sing
dilakoni kanthi permati; kanggo entuk pemahaman sing apik tumrap informasi
sisng dirungokake. Tujuan nyemak konsentratif yaiku :
ü manut
petunjuk-petunjuk/pituduh-pituduh (umpamane : pituduh ngisi formulir
pendaftaran.
ü Nggoleki
sesambungane antarunsur sajroning nyemak.
ü Nggoleki sesambungane kuantitas lan kualitas
sajroning komponen.
ü Nggoleki
informasi penting.
ü Nggoleki
urutan penyajian bahan semakan.
ü Nggoleki
gagasan utama
3. Nyemak
eksploratif, tegese kegiyatan nyemak sing dilakoni kanthi permati kanggo entuk
informasi anyar. Tujuane :
ü nemokake
gagasan anyar.
ü Nemokake
informasi anyar lan tambahan saka bidang tertentu.
ü Nyemak
kanggo nemokake topik-topik anyar sing bisa dikembangake.
ü Nemokake
unsure-unsur bahasa sing sifate penting.
4. Nyemak
Interogatif, tegese : kegiyatan nyemak sing nduweni tujuan kanggo nggoleki
informasi kanthi cara ngajokake pitakon-pitakon sing diarahake tumraping
entuk-entukaning informasi. Tujuane :
ü Kanggo
nggoleki fakta-fakta / kasunyatan.
ü Nyemak
gagasan anyar.
ü Nyemak
kanggo entuk informasi sing disemak asli apa ora.
5. Nyemak
Musyawarah
Nyemak Musyawarah kalebu nyemak
intensir yaiku nyemak konsentratif. Topik sing dirembug ana sajroning
musyawarah kuwi beda-beda. Musyawarah dadi gayeng menawa topike isih actual.
è
Pangertosan Musyawarah (Sarasehan)
Sarasehan yaiku cara tukar pikiran
kang ditakokake kanthi musyawarah. Sarasehan
lumrahe ngrembug masalah kepentingan wong akeh.
è
Urutan Kagiyatan Musyawarah (Sarasehan)
Urutan
kegiyatan kang kudu dilakoni nalika nindakake sarasehan , yaiku :
1.
Nemtokake masalah kang bakal
dirembug.
2.
Nemtokake para petugas ana
ing kagiyatan sarasehan
3.
Ngatur mekanisme kagiyatan
sarasehan
4.
Etika nalika nglakokake
kagiyatan sarasehan
5.
Gawe susunan laporan
sarasehan
è
Mupangat Musyawarah (Sarasehan)
Mupangat
kang bisa kapethik saka kagiyatan sarasehan yaiku :
1.
Tambahing wawasan kanggo
para pesertane.
2.
Para pesertane bakalan
nduweni kewanen kanggo nyampekake pendapat/pikiran.
3.
Nduweni sipat ngrumati
marang wong liya.
4.
Nduweni daya pikir kritis.
è
Patrap kang kudu digatekake nalika urun rembug ing
kagiyatan musyawarah
1.
Menehi saran lan usulan
kanthi bener lan nganggo tata krama.
2.
Ora setuju (nyanggah) utawa
nolak panemune wong liya kanthi logis didhasari argumen (alesan) kang kuat lan
manteb.
è
Paraga-paraga sajroning sarasehan (musyawarah)
1.
Ketua/Moderator → kang
mandhegani kaleksananing urun rembug kang nduwe tugas mbukak lan nutup acara
urun rem bug, kalebu uga ngatur wektu kapan mungguh paraga-paraga ing urun
rembug bisa ngendikake usul, saran, utawa panemune.
2.
Penyaji → yaiku sing
ngandhakake masalah kang arep dirembugake bebarengan, nduweni tugas mimpin urun
rembug mbahas masalah-masalah kang wes diandharake ana ing ngarep, kalebu
mangsuli/nerangkake menawa ana pitakon-pitakon saka anggota liyane.
3.
Notulen → yaiku nyathet
samubarang kang dumadi lan ana ing sajroning urun rembug kayata : papan lan
titimangsa kaanakake urun rembug, masalahe apa pitakon-pitakon saka paraga urun
rembug, lan asiling urun rembug.
4.
Bendahara
5.
Anggota → dadi anggota kudu
aktif lan nyengkuyung anggone urun rembug kanthi nguntabake panemune, usule,
utawa sarane. Lan nggunakake basa kang sopan uga gampang dimangerteni, cekak
aos, lan ora nyinggung pangrasane anggota liyane.
è
Format Laporan Musyawarah (Sarasehan)
Kango nggoleki informasi penting ana
sajroning musyawarah bisa nggunakake format ing ngisor ini.
ü Tema /
topik : ………………………………………………….......
ü Paraga
Musyawarah : 1.
……………………………...............................
2. …………………………………………………..
3.
…………………………………………………..
4.
…………………………………………………..
ü Isi
Musyawarah :
a.
Pambuka
: ……………………………………………………….
b.
Isi
: ……………………………………………………….
c.
Panutup
: ……………………………………………………….
ü
Simpulane
: ……………………………………………………….
III.
PENDALAMAN MATERI / TUGAS
Ing ngisor
iki ana tes musyawarah. Semaken kanthi permati banjur golekana bab-bab kang
penting.
Format
laporan musyawarah kaya ing ngisor iki :
ü Tema /
topik : ………………………………………………….......
ü Paraga
Musyawarah : 1.
……………………………...............................
2. …………………………………………………..
3.
…………………………………………………..
4.
…………………………………………………..
ü Isi
Musyawarah :
a.
Pambuka
: ……………………………………………………….
b.
Isi
: ……………………………………………………….
c.
Panutup
: ……………………………………………………….
ü Simpulane
: ……………………………………………………….
Musyawarah:
REBOISASI
Sawijining dina ing RT 4 / RW V Kampung Tegalsari nganakake rapat RT sing
mbahas bab penghijauan utawa reboasasi.
Ketua
RT : Assalamu’alaikum Warrahmatullahi
Wabarakatuh.
Warga
: Wa’alaikum salam.
Ketua RT : Matur nuwun
kula aturaken dhumateng para bapak warga RT 4 ingkang sampung kersa angrawuhi
musyawarah rutin bulanan punika. Wonten ing wekdal punika, kula badhe
medharaken bab ingkang saged dipun wastani wigati. Sakjane ngono ya antaraning
penting ora penting. Jlentrehipun kados makaten. Sapunika lak mangsa rendheng
kamangka kahanan RT 4 punika ing pinggir radosan taksih kosong dereng wonten
tanemanipun. Kados pundit menawi dipun anakaken penghijauan ?
Pak Agus : Wah….sajakipun kok
sae punika, kula inggih setuju kemawon. Sanesipun kados pundit ?
Pak Marno : Babagan
ingkang sae kados makaten menawi kula nggih monat-manut mawon.
Pak Joko : Monat-manut nggih
pareng, Pak. Ning niku lho, dananipun kados pundit ?
Pak RT : Lja….punika ingkang
kedah dipun rembug sesarengan. Mangga kula aturaken panjenengan ingkang
ngrembug. O …..inggih, Pak Marno rak bendhahara, ta. Kados pundit, Pak ?
kahanan kas RT ?
Pak Marno : Mekaten Bapak-bapak, kas
RT kita taksih wetah, tegesipun dereng dipun angge kegiyatan ingkang mbetahake
arta kathah. Wingi halal bihalal rak sederma kempalan sarasan. Gunggunge
arta wonten Rp. 500-an ewu. Sumangga panjenengan kemawon.
Ketua RT : Wah ….kaleresan
menawi makaten. Kados pundit Bapk-bapak bab penghijauan punika ?
Warga
: Setujuuuuuu…………………!
Pak Jarot : Nyuwun sewu, Pak
RT, lajeng jinisipun taneman punika punapa ? Jinis rak nggih netepake rega
barang ?
Pak Joko : Kados pundit menawi glodog utawi
cemara kemawon. Sae lho taneman punika.
Warga
: Wah………cocok……………cocok !
Pak
RT : Nggih sampun. Menawi makaten
mangga minggu ngajeng kita gotong royong nanem pelem. Matur nuwun sanget dene
panjenengan sampun ngarujuki bab punika. Kula cekapi semanten……………………..
Wassalamu’alaikum
Warahmatullahi Wabarakatuh.
SOAL LATIHAN WULANGAN 1
Kelas /
Semester : XI / 2
I.
Wenehana tandha ping ana aksara A, B, C, D,
utawa E marang jawaban kang paling bener!
1.
Kegiyatannampaswara kanthi ora sengaja, saderma
kebeneran diarani …
a.
Nyemak
b. Semak c.
Nguping d.
Krungu e. Ngrungokno
2.
Dene kegiyatan (sing positif), nampa swara kanthi sengaja
tur entuk reproduksi diarani …
a.
Nyemak
b. Semak c. Nguping d. Krungu
e. Ngrungokno
3.
Ing ngisor iki sing dudu kalebu nyemak ekstensif yaiku
…..
a.
Nyemak
sekunder c. Nyemak
kritis e. Nyemak social
b.
Nyemak estetika d.
Nyemak pasif
4.
Yen pas ana jroning pasa kowe nyemak tembung-tembunge
wong ing pasa kuwi diarani ….
a.
Nyemak
sekunder c. Nyemak
kritis e. Nyemak social
b.
Nyemak
estetika d. Nyemak
pasif
5.
Ciri-cirining nyemak intensif ana ing ngisor iki,
kajaba ……
a.
Kanthi pemahaman
b.
Konsentrasi sing temenan
c.
Paham basa formal
d.
Informasi penting
e.
Reproduksi hasil simakan
6.
Kegiyatan nyemak sing dilakoni kanthi tumenen kanggo
menehi biji sing objektif, asli lan orane, lan kekurangan-kekurangane diarani nyemak
…..
a.
Kritis
b.
Konsentratif
c. Eksploratif d. Interogratif e. Intensif
7.
Ing ngisor iki tujuane nyemak eksploratif, kajaba …..
a.
Nemokake gagasan anyar
b.
Nemokake informasi penting
c.
Nemokake informasi anyar lan tambahan
d.
Nemokake topik-topik anyar
e.
Nemokake unsur-unsur basa sing sifate penting.
8.
Nyemak musyawarah kalebu nyemak …..
a.
Sekunder
b. Sosial c.
Estetika d. Ekstensif e. Intensif
9.
Sing kudu digatekake ana ing nyemak sawijining
musyawarah yaiku …..
a.
Topik
b. Paraga c.
Wektu d.
Simpulan e. Asile
10. Topik
musyawarah ana ing ndhuwur yaiku …..
a.
Penghijauan dhateng wono
b.
Penghijauan salebeting kampong.
c.
Penghijauan radosan RT4
d.
Penghijauan griya piyambak-piyambak.
e.
Penghijauan lapangan RT 4
II.
Wangsulan pitakon-pitakon ing ngisor iki !
- Coba bedakno tegese krungu, ngrukokake, lan nyemak !
Wangsulan:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
2.
Nyemak ekstensif ana pira ? cethakno !
Wangsulan:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
3.
Apa tujuane nyemak konsentratif. Sebutna 4 wae !
Wangsulan:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
4.
Kepriye kesimpulane musyawarah ana ing dhuwur ?
Wangsulan:……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
5.
Coba wenehana tanggapanmu (akeh 2 ukara) tumrap
gagasane Pak RT !
Wangsulan:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………......
WULANGAN 2
NGREMBUG
MACAPAT (MICARA)
Mata
Pelajara : Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
I.
PANUDUH PIWULANG
1.
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap
tugas, mula luwih dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
2.
Uga maca Materi bab NGREMBUG MACAPAT kanthi
dibolan-baleni.
3.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca
buku referensi liyane.
4.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing
diwenehake.
5.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki /
disepakati bebarengan.
6.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni
kangelan / reribet.
II. KOMPETENSI
SING AREP DIGAYUH
Standar
Kompetensi : BERBICARA
Mampu
mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan secara lisan nonsastra
maupun sastra dengan menggunakan berbagai ragam dan unggah-ungguh bahasa
Jawa
Kompetensi
Dasar : Membahas atau mendiskusikan
isi tembang macapat
Indikator :
1. Menyebutkan paugeran tembang macapat
(guru gatra, guru
wilangan, guru lagu,
wataking tembang)
2. Mendiskusikan
isi atau makna tembang macapat yang disajikan guru
3. Melaporkan
hasil diskusi
4. Menanggapi
hasil diskusi yang dibawakan oleh perwakilan kelompok
5. Membuat
tembang macapat (yang ditentukan oleh guru) dengan bahasa ngoko/krama
6. Menembangkan
tembang macapat yang disajikan guru
III. INFORMASI
MATERI
A. Tembang
Macapat
è
Tegese Tembung Macapat
Macapat
ditegesi maca papat-papat tegese macane papat-papat, saben pamunggele
tembung kedadeyan saka patang wanda. Ananging iki dudu siji-sijine teges..
salah sawijining pakar Sastra Jawa, Arps negesi
macapat kanthi teges-teges kang maneka warna kaya kang kapacak ana bukune kang
asesirah Tembang in two traditions.
Kajaba saka
kuwi, -pat ngrujuk marang panandha diakritis (sandhangan)
ana sajroning aksara Jawa kang jumbuh lan mathuk ana sajroning
tetembangan macapat.
Miturut
Serat Mardawalagu, sing
dianggit dening Ranggawarsita, macapat kuwi saka singkatan frasa maca-pat-lagu
sing tegese nembangake lagu kang angka papat “melagukan nada keempat”.
Kajaba maca-pat-lagu, isih ana maneh maca-sa-lagu, maca-ro-lagu
lan maca-tri-lagu. Maca-sa kalebu maca lagu utawa tembang kang
paling tuwa, miturut ujaring kandha diripta dening para Dewa lan diturunkan
marang pandita Walmiki lan digandhakake dening sang pujangga istana Yogiswara
saka Kediri.Maca-sa saiki diarani tembang
gedhé. Maca-ro kalebu tembang gedhé kang gunggunge pada
saben pupuh bisa kurang saka papat, lan gunggunge wanda saben gatra ora
kudu padha. Maca-tri utawa kategori angka telu yakuwi tembang
tengahan kang miturut ujaring kandha diripta dening Resi Wiratmaka, pandita
istana Janggala lan kasampurnakake dening Pangeran Panji Inukartapati lan
sadulure. Pungkasane, macapat utawa tembang cilik diciptakake
dening Sunan Bonang lan diturunake marang para wali.
è
Sejarah macapat
Secara umum
macapat thukul nalikaning zaman Majapahit lan
kawiwitan antuk pangaribawa saka Walisanga. Kahanan
iki mligi ana ing Jawa tengah, dene ing Jawa Timur lan Bali macapat wis
ditepungi sadurunge Islam teka ing laladan Jawa.. tuladhane ana sawijining
naskah saka Bali atau Jawa Timur kang asesirah Kidung Ranggalawé kang tinulis
ing tahun 1334 Masehi.
è
Struktur macapat
Sawijing
karya sastra macapat biasane kaperang dadi pirang-pirang pupuh.
Saeben pupuh kaperang dadi pirang-pirang pada. Saben pupuh migunakake
utawa struktur kang padha. Metrum iki gumantung saka watak isi teks kang
diceritakake.
Gunggunge
pada saben pupuh beda-beda, gumantung marang gunggunge
naskah kang digunakake. Sabanjure saben pada kaperang dadi larik
utawa gatra. Sabanjure saben gatra kaperang wanda. Saben gatra
nduweni wanda kang tetep lan dipungkasi dening vocal kang padha.
è
Tabel macapat
Supaya luwih
gampang mbedakake antaraning guru gatra, guru wilangan lan guru
lagu saka tembang-tembang kuwi, saben metrum ditata ana sajroning
table ing ngisor iki.:
Metrum
|
Gatra
|
I
|
II
|
III
|
IV
|
V
|
VI
|
VII
|
VIII
|
IX
|
X
|
Tembang
cilik / Sekar alit
|
|||||||||||
Dhandhanggula
|
10
|
10i
|
10a
|
8é
|
7u
|
9i
|
7a
|
6u
|
8a
|
12i
|
7a
|
Maskumambang
|
4
|
12i
|
6a
|
8i
|
8a
|
||||||
Sinom
|
9
|
8a
|
8i
|
8a
|
8i
|
7i
|
8u
|
7a
|
8i
|
12a
|
|
Kinanthi
|
6
|
8u
|
8i
|
8a
|
8i
|
8a
|
8i
|
||||
Asmarandana
|
7
|
8a
|
8i
|
8é
|
8a
|
7a
|
8u
|
8a
|
|||
Durma
|
7
|
12a
|
7i
|
6a
|
7a
|
8i
|
5a
|
7i
|
|||
Pangkur
|
7
|
8a
|
11i
|
8u
|
7a
|
12u
|
8a
|
8i
|
|||
Mijil
|
6
|
10i
|
6o
|
10é
|
10i
|
6i
|
6u
|
||||
Pocung
|
4
|
12u
|
6a
|
8i
|
12a
|
||||||
Tembang
tengahan / Sekar madya
|
|||||||||||
Jurudhemung
|
7
|
8a
|
8u
|
8u
|
8a
|
8u
|
8a
|
8u
|
|||
Wirangrong
|
6
|
8i
|
8o
|
10u
|
6i
|
7a
|
8a
|
||||
Balabak
|
6
|
12a
|
3é
|
12a
|
3é
|
12u
|
3é
|
||||
Gambuh
|
5
|
7u
|
10u
|
12i
|
8u
|
8o
|
|||||
Megatruh
|
5
|
12u
|
8i
|
8u
|
8i
|
8o
|
|||||
Tembang
gedhé / Sekar ageng
|
|||||||||||
Girisa
|
8
|
8a
|
8a
|
8a
|
8a
|
8a
|
8a
|
8a
|
8a
|
Tembang
Macapat ing ngisor iki sinaunana !
ASMARADANA
Asjamara ari mami
Masmirah kulaka warta
Dasihmu tan wurung layon
Aneng kutha Prabalingga
Prang tandhing Wuru Bisma
Kariya mukti wong ayu
Pun kakang pamit palastra
Watake
tembang Asmaradana : merak ati, sedhih (karanaasmara)
Tegese
tembang ing ndhuwur yaiku nyritakake bab Darmawulan (mantune Patih Logender)
sing arep pamit marang garwane (Anjasmara) kanggo ngluruk perang ana ing Kutha
Prabalingga/Blambangan mungsuh Adipati Menak Jinggo/Wuru Bisma. Pungkasaning
perang Damarwulan mesthekake, menawa dheweke mesthi tumekaning lampus/mati
amarga Adipati Menak Jinggo iku sekti mandraguna. Mulane, Anjasmara dipamiti
(mukti ing Majapahit) dene Damarwulan arep palastra/mati.
B. Parafrase Tembang Macapat
Parafrase
tegese ngowahi tembang/geguritan sing maune awujud pupuh/pada /bait dadi
gancaran/prosa. Ana basaIndonesiagampange sinebut memprosakan puisi. Perlu
dimangerteni, tembang uga kalebu salah sijining jinis geguritan, geguritan kang
kuno. Mawi paugeran guru gatra, guru lagu, guru wilangan, lan nduweni watak
dhewe – dhewe. Ngarang tembang ora kena ngawur, kudu nganggo paugeran-paugeran
mau.
Ing ngisor
iki ana tuladha tembang sing arep didadekake gancaran (paraphrase).
1. Dhandanggula
Dhandanggula
Kawruhana wong priya sejati
Lamun arsa hanguapaya garwa
Den patitis pamilihe
Pisan kengguh wong ayu
Kaping
pindho milih wong sugih
Kaping telu
kawibawan
Kaping
papatipun
Kena sambang
– sarawungan
Bisa uga
ginelut ing tembang manis
Marma denya
waspada
Tembang ing
ndhuwur gancarane ana ing ngisor iki.
Kawruhana/mangertanana wong priya kang sejati. Menawa
nggolek garwa kudu sing patitis, kudu ngati-ati, kanthi permati, ora
grusa-grusu. Yen kengguh wong ayu, ayu kang bener iku hayu tegese nylametake
lelakon. Dadi yen wong lanang milih wong ayu (hayu) kudu ngerti yen calon
garwane iku bakal nylametake lelakon, dudu wong ayu sing nyengsarakake lelakon.
Kapindho, yen milih garwa maraga garwane wong sugih ya
kudu ngati-ati. Sebab wong lanang yen milih bojo sugih, ing tembe mburine bakal
ora kajen. Ora mung dheweke ananging bisa uga wong tuwane, sedulure, lan
sapanunggalane, sebab dianggep wong mlarat. Mula wong lanang iku kudu rumagang
gawe duwe panggaotan aja mung nunut wong wadon. Tegese wong lanang iku kudu
tanggung jawab.
Kaping telu, yen milih calon bojo amarga nunut
kawibawan. Tuladhane calon bojone putrane wong kondhang, pejabat sing kudu
ngati-ati, kudu dipikir kanthi permati, supaya ora keduwung ing mburi. Sabab,
kawibawan iku ora langgeng, watake sok seneng ngremehake wong lan ngina wong,
sebab dianggep ora sadrajat, ora babag derajate.
Kaping papate, milih calon garwa saka sambaing –
srawungan. Bibite wong bareng kuliah, duwe hobi padha, kanca latihan Koor, lsp.
Woang Jawa paring sesulang lan pemut sing ngati-ati, amarga wong sambaing –
srawungan iku, witing tresna jalaran saka kulina banjur kurang prayitna, ing
tembe mburine keduwung amarga panelitine kurang permati.
Pinglima, ginilut ing tembung manis. Lha iki mbebayani
banget. Sebab tembung manis mau jebul ora tekan bathin, among samudana,
ethok-ethok. Wong kang tansah nganggo tembung manis adakane duwe pamrih,
luwih-luwih pamrih bandha. Cekake tembung manis ora kena ditamba-tamba.
C. Wataking Tembang
- Tembang Pocung : saenake, sembranan, guyonan. Gunane kanggo guyonan (berkelakar), cangkriman, pitutur.
- Tembang Mijil : gandrung-gandrung, prihatin, Gunane: pangudhar rasa prihatin.
- Tembang Maskumambang : susah nelangsa, prihatin, merana. Gunane kanggo mratelakake rasa susah karana.
- Tembang Kinanthi : gandrungasmara. Gunane: kanggo mratelakake rasa susah karanaasmara.
- Tembang Durma : nesu, dendam, muring. Gunane kanggo pengeten anlikaning perang, tantang-tantangan.
- Tembang Asmaradana: sengsem, nesu, dendam. Gunane mratelakake rasa susah karanaasmara.
- Tembang Pangkur : gandrung, tegang. Gunane kanggo menehi pepenget/peringatan
- Tembang Sinom : lugu, susah, prasaja. Gunane kanggo menehi pitutur, kanggo mbabar rasa susah.
- Tembang Dhandhanggula: luwes, manis, sarwa cocok. Gunane kanggo pitutur, mbabar rasa susah, kanggo pambuka gendhing.
- Tembang megatruh : susah, rasa cuwa/gela kang mbangeti. Gunane kanggo mbabarake rasa susah.
- Tembang Gambuh : nerangake, nbeber kawruh. Gunane kanggo mulang muruk.
IV.
TUGAS
1.
Ing ngisor iki ana sapupuh tembang mijil. Gawea
gancarane lan tegese sisan tembung-tembung sing angel.
Mijil
Dedalane guna lawan sekti
Kudu andhap asor
Wani ngalah luhur wekasane
Tumangkula yen dipun dukani
Bapang den Simpangi
Ana catur mungkur
2.
Apa watake tembang-tembang ing ngisor iki !
No
|
Tembang
|
Watake
|
1
|
Pocung
|
|
2
|
Durma
|
|
3
|
Mijil
|
|
4
|
Asmaradana
|
|
5
|
Maskumambang
|
|
6
|
Kinanthi
|
|
7
|
Pangkur
|
|
8
|
Dhandanggula
|
SOAL LATIHAN WULANGAN 2
Kelas/Semester : XI / 2
I. Wenehana tandha ping ana aksara A, B, C, D, utawa E
ana wangsulan kang paling bener !
1.
Ing ngisor iki sing dudu kalebu tembang macapat yaiku
…
a. Gambuh
b.
Asmaradana
c.
Maskumambang
d.
Kinanthi
e.
Dhandanggula
2.
Watake tembang Asmaradana yaiku ….
a. Sereng,
galak
b.
Merak ati, sedhih
c.
Sedhih, ngayawara
d.
Sembranan, parikeno
e.
Sesuluh, piwulang
3.
Dene tembang sing nduweni watak sereng galak yaiku ….
a. Kinanthi
b.
Durma
c.
Dhandanggula
d.
Pangkur
e.
Mijil
4.
Guru gatra tembang Dhandanggula cacahe
a.
6
b.
7
c.
8
d.
9
e. 10
5. Guru gatra
tembang Asmaradana yaiku …..
a.
5
b.
6
c. 7
d.
8
e. 9
6. Ing ngisor
iki guru lagune tembang Asmaradana yaiku ….
a.
a
b. i
c. u
d.
e
e. o
7. Sing sinebut
Wuru Bisma ana tembang Asmaradana yaiku ….
a.
Damarwulan
b.
Patih Logender
c.
Menakjinggo
d.
Layang Seto
e.
Layang Kumitir
8. Kutha
Prabalingga sing dimaksud ana tembang Asmaradana yaiku ….
a.
Purbalingga
b.
Jawa Timur
c.
Prabalingga
d.
Blambangan
e.
Majapahit
9. Simaken
tembang Pocung ing ngisor iki !
Pocung
Siswa iku
kudu manut marang guru
Rukun marang
kanca
Aja drengki
aja srei
Aja climut
aja jail aja nakal
Surasaning
tembang pocung ing ndhuwur ngemot bab kajaba…..
a. Pendidikan
b.
Budi pekerti
c.
Unggah-ungguh
d.
Moral
e.
Cangkriman
10. Tegese
climut ana tembang pocung ing ndhuwur yaiku ….
a.
Seneng colong-jupuk
b.
Seneng golek ilmu
c.
Seneng kekancan
d.
Seneng memitran
e.
Seneng dolanan
11. Paugerane
nggawe tembang ana ing ngisor iki, kajaba …..
a.
Guru gatra
b.
Guru lagu
c.
Guru wilangan
d.
Guru tembang
e.
Watake tembang
12. Tembang sing
digawe gancran jenenge ……
a.
Geguritan
b.
Parikan
c.
Wangsulan
d.
Paraphrase
e.
Syingir
13. Tembang
Dhandanggula ing ngisor iki waspadakna !
Dhandanggula
Kawruhana
wong priya sejati
Lamun arsa
hangupaya garwa
Den patitis
pamilihe
Pisan
kengguh wong ayu
Kaping
pindho milih wong sugih
Kaping telu
kawibawan
Kaping
papatipun
Kena
sambaing – srawungan
Bisa uga
ginelut ing tembung manis
Marma denya
waspada
Tegesing
ukara den patitis pamilihe ana ing ngisor iki kajaba …..
a. Sing
ngati-ati
b.
Sing premati
c.
Ora grusa-grusu
d.
Sing ayu
e.
Sing teliti
14. Milih wong
sugih kudu ngati-ati, awit ……
a.
Nyengsarakake lelakon
b.
Nylametake lelakon
c.
Bakal ora kajen
d.
Diremehake liyan
e.
Kurang prayitna
15. Tegese
hangupaya padha karo ing ngisor iki …..
a.
Ngupadi
c. Nyaosi
b.
Menehi d.
Ngaturi
II.
Wangsulan pitakon-pitakon ing ngisor iki !
1.
Sebutna tembang-tembang sing kalebu macapat !
Wangsulan :
……………………………………………………………………………
...................................................................................................................................
2. Coba
wenehana teges tembang Asmaradana ing ngisor iki !
Asmaradana
Anjasmara
ari mami
Mas mirah
kulaka warta
Dasihmu tan
wurung layon
Aneng kutha
Prabalingga
Prang
tandhing Wuru Bisma
Kariya mukti
wong ayu
Pun kakang
pamit palastra
Wangsulan :
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….....
3. Tulisen
paugerane tembang Asmaradana ing ndhuwur !
Wangsulan :
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….....
4. Wenehana
tuladha tembang sing ngemu cangkriman!
Wangsulan :
……………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….....
5. Apa sing
diaranei paraphrase ?
Wangsulan :
……………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………..
WULANGAN 3
NULIS WACAN
PERSUASI
Mata
Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
Metode
: Tanya jawab, Latihan/Drill
I. PANUDUH
PIWULANG
1.
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap
tugas, mula luwih dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
2. Uga maca
Materi bab NULIS WACAN PERSUASI kanthi dibolan-baleni.
3. Kanggo
ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca buku referensi liyane.
4. Saben
langkah digarap jumbuh karo tugas sing diwenehake.
5. Tugas
dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki / disepakati bebarengan.
6. Diskusikake
lan konsultasikake karo guru menawa nemoni kangelan / reribet.
II.
KOMPETENSI SING AREP DIGAYUH
Standar Kompetensi : MENULIS
Mampu
mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan dalam berbagai jenis
karangan nonsastra maupun sastra mengguna-kan berbagai ragam bahasa Jawa sesuai
dengan unggah-ungguh dan menulis dengan huruf Jawa.
Kompetensi
Dasar : Menulis wacana persuasi dalam bentuk
naskah pidato
Indikator :
1. Menentukan topic wacana persuasi
2.
Membuat naskah pidato yang berupa persuasi dari
kerangka karangan yang disediakan
3.
Membuat kerangka karangan pidato yang berupa persusasi
dengan topik yang telah dipilihnya
4.
Menulis pidato
utuh berupa wacana persuasi berdasarkan kerangka karangan yang telah disusunnya
5.
Menyunting pidato berupa wacana persuasi yang ditulis
teman
III.
INFORMASI MATERI
WACANA PERSUASI ( PANGAJAK)
Paragrap persuasi iku sambungane
saka kembangane paragrap argumentasi. Persuasi sepisanan ngandharake
gagasan nganggo alesan, bukti, utawa tuladha kanggo nyakinanke pamaos. Banjur
dibarengi nganggo ajakan, bujukan ,rayuan, imbauan utawa saran marang pamaos.
Bedane paragrap argumentasi lan paragrap persuasi. paragrap argumentasi kang
dadi bakune yaiku salah benere gagasan / pendapat. nek paragrap persuasi ngarep
– arep supaya pamaos melu karo kekarepane panulis.
Tuladha :
Praktik pidato iku gedhe banget
mupangate. Saben praktik pidato iku mesthi duweni pengalaman kang paling
nyensemake ati. Saya kulina anggone praktik pidato, mbuh iku gladhen utawa
praktik pidato temenan bakal saya akeh pengalaman batin kang diduweni. Saka
pengalaman batin mau pamicara nemokake cara – cara pidato sing efektif lan
nyenengake. Saya akeh pamikat kang ditemokake lan saya kerep dipraktike, bakal
saya akeh pengalaman pamaos.Wis ora mokal maneh yen praktik pidato iku kaya
obat kuwat kanggo mangun rasa percaya dhiri. yen rasa percaya dhiri mauwis
gedhe, pamicara bisa ngayahi tugas kanthi tenang tanpa ana godha ( kaya rasa
isin ), wedi lan grogi. percaya dhiri mau kang dadi modal pisanan kanggo
nggayuh keberhasilan pidato. Mula supaya mahir lan prigel pidato, panjenengan
kudu nglakoni praktik pidato.
IV.
TUGAS
Ing ngisor iki ngenani tuladha sesorah kang nganggo
wacan persuasi. Wacanen kanthi permati, banjur titenana ciri-ciri kang mligi
wacan peruasi!
Mengeti
dinten pendidikan nasional
Assalamu’alaikum
Wr. Wb.
Nuwun!
Bapak Ibu
Dwija Basa Jawa ingkang satuhu kinabekten; sarta sedaya kanca panyarta lomba
sesorah ingkang dados kekudanganing para pinisepuh.
Sumangga
kula dherekaken ngunjukaken raos syukur Alhamdulillah hirobil’alamin wonten
ngarsanipun Pangeran ingkang Mahawikan inggih Allah Ta’alla, ingkang sampun
kepareng ngrentahaken pinten-pinten kanikmatan, kabingahan, sarta kawilujengan
dhumateng kula sedaya, satemah saged ndherek lomba sesorah ing enjing menika.
Salawat saha
salam mugi tansah katetepna dhateng Kanjeng Nabi Agung Muhammad SAW,
tumedhakipun dhateng garwa putra, para sekabat, sarta sedaya pandherekipun,
mugi kalebetna kula lan panjenengan sedaya. Amin.
Ing
salajengipun keparenga kula kanthi andhap asoring manah badhe ngaturaken
sekedhik kanthi irah-irahan Gerakan Disiplin Nasional Tumrap para Mudha lan
Para Siswa.
Sanggyaning
para siswa ingkang kula tresnani, tetembungan Gerakan Disiplin Nasional utawi
GDN sampun sawetawis dangu kula mangertosi. Wondene menggah ingkang dados
werdinipun inggih menika satunggaling tindak lampah ingkang kanthi raos lila
lan legawa nindakaken sedaya pranatan saha aturan ingkang lumampah ing papan
ngriku, sarta nebihi sedaya pepacuh utawi awisan kados ingkang sampun
kapacak ing Tata Tertib Sekolah ingkang lumampah salebeting negari Indonesia.
Jer kula sedaya kedah tansah enget, bilih wonten sawenehing paribasan
mawa Basa Indonesia ingkang ungelipun Di mana bumi dipijak, di situ langit
dijunjung. Ingkang tegesipun, wonten ing sadhengah papan ingkang kula
anggeni menika, kula sedaya kedah angugemi, ngurmati, sarta nindakaken
adapt-istiadat utawi tata cara ingkang sampun lumampah ing papan ngriku. Sampun
ngantos nyingkiri utawi nebihi, kepara anjejegaken angger-angger ssaengga dados
kuwajiban ingkang kedah dipunlampahi, syukur bage dados pakulinan ingkang
mbalung sungsum tumraping para siswa. Angon mangsa makaten wonten Basa
Jawi. Tegesipun dados siswa menika kedahipun mangertosi mpan lan papa,
mangertosi kahanan utawi situasi ingkang dipun adhepi. Wonten ing irah-irahan
sinebut tumrap para mudha saha para siswa, artosipun gerakan Disiplin Nasional
mekaten kedah katindakaken dening para mudha sarta para siswa. Kanthi makaten
lampahing gladhen kedah kawiwitan nalika taksih lare (prasiswa/dereng sekolah),
kalajengaken sasampunipun mlebet sekolah utawi sampun dados nem-neman. Samangke
dumugi dewasa sarta sepuh sampun dados budayanipun saben tiyang sami nggadhahi
budaya dhisiplin ngantos mratah sanegari.
Kula sedaya
kedah mangertosi bilih, ingkang kawastanan panggulawenthah (pendidikan) mekaten
lumampah ing samadyaning kulawarga, ekolah, tuwin ing madyaning masyarakat.
Kanthi mekaten kula sedaya kedah tansah mulat dhateng sedaya
satunggal-satunggaling papan panggulawenthah kasebut, ingkang saestu benten
kawontenanipun sarta pangaribawanipun dhateng kadewasaning lare.
Menawi ing
keluwarg sarta ing sekolah, temtu kemawon ingkang dados patuladhan sarrta
paringipun seserepan ingkang sae-sae, ananging beda sarta tebih inggih menika
pengaruh sarta patuladhan ingkang pinanggih ing masyarakat, menika menawi boten
tansah ngatos-atos kathah perkawis-perkawis ingkang kedah dipunsaring kanthin
saestu.
Kanthi
wontenipun panggladhi Gerakkan disiplin Nasional wiwit alit sarta
nalikanipun lare dados siswa, menawi lare menika saestu sampun nggadhahi
cepengan ingkang dados piandeling gesang utawi way of life, saestu
nalikanipun pikantuk pambujuk-pambujuk sarta pangaribawa ingkang boten laras
kaliyan adapt-istiadat sarta kabudayanipun, mesthi kemawon sampun gadhah
panyaring utawi filter. Saged milih pundit ingkang saged dipuntulad sarta
katindakaken tuwin pundi ingkang kedah dipuntebihi kepara dipuntilaraken.
Ing wekdal
menika, kula sedaya sami ngawuningani, bilih Gerakan Disiplin Nasional saestu
mrihatosaken sanget, kacihna kanthi wontenipun kedadosan-kedadosan ingkang
saestu nyimpang saking paugeran sarta tata karma Nasional, kepara para pangarsa
ingkang wonten nginggil inggih boten saged kangge tepa palupi, nalikanipun kula
miwah panjenengan nyumerepi kawontenan ing TV ngantos sami jejotosan amargi
beda pamanggih. Menika saestu tebih saking landhesan Pancasila ingkang
antawisipun nyebataken demokrasi. Lan cetha boten jumbuh kalih piwulangan Jawa
ingkang kebak tepa selira.
Ingkang
menika , kula sedaya mliginipun para siswa sumangga nggrengsengaken GDN kanthi
saking sekedhik ngulinakaken tigang kabudayan, inggih menika : budaya tertib
(tertib ing sekolah, tertib ing margi, tertib ing masyarakat); budaya
resikan (resikan badan, boten mbucal uwuh ing sadhengah papan) lan budaya
makarya (ngginakaken wekdal kangge sinau)
Mekaten
ingkang saged kula aturaken, mugi saged dados panglimbang sarta paninting,
tumuju dhateng kadewasan lair lan batos. Amin.
Wonten kasar
sarta lepating atur, kula namung tansah nyuwun lumunturing samodra pangaksama.
Wabilahitaufik wal hidayah, Wassalamu’alaikum Wr. Wb.
Nuwun.
Wangsulana pitakon ing ngisor iki!
1. Apa isining
pidato ing ndhuwur?
2. Apa kang
diarani Gerakan Disiplin Nasional kuwi?
3. Kenangapa
disiplin nasional mrihatinake banget?
4. Ana wacan ing ndhuwur, ukara ngendi kang
nuduhake menawa sesorah ing ndhuwur kuwi kalebu persuasi?
5. Gawea
pitakonan lan wangsulane sisan, kang gegayutan karo paragraph ing ndhuwur
kang cacahe 5!
WULANGAN 4
PARIKAN,
WANGSALAN, LAN GUGON TUHON
Mata
Pelajaran : Bahasa Jawa
Kelas/Semester
: XI / 2
I.
PANUDUH PIWULANG
1.
Supaya paham informasi / berita lan bisa nggarap
tugas, mula luwih dhisik maca babagan Kompetensi Dasar lan Indikator.
2.
Uga maca Materi bab NULIS PARIKAN, WANGSALAN, LAN
CANDRA SENGKALAN kanthi dibolan-baleni.
3.
Kanggo ngukuhake pemahaman, dianjurake supaya maca
buku referensi liyane.
4.
Saben langkah digarap jumbuh karo tugas sing
diwenehake.
5.
Tugas dikumpulake jumbuh karo jadwal sing disarujuki /
disepakati bebarengan.
6.
Diskusikake lan konsultasikake karo guru menawa nemoni
kangelan / reribet.
II. KOMPETENSI
SING AREP DIGAYUH
Standar
Kompetensi : MENULIS
Mampu
mengungkapkan pikiran, pendapat, gagasan, dan perasaan dalam berbagai jenis
karangan nonsastra maupun sastra mengguna-kan berbagai ragam bahasa Jawa sesuai
dengan unggah-ungguh dan menulis dengan huruf Jawa.
Kompetensi
Dasar : Menulis
parikan dan atau wangsalan
Indikator : 1.
Menentukan kalimat yang termasuk parikan/wangsalan dari
tembang/wacana yang ditentukan
2. Membuat
parikan/wangsalan sesuai dengan ilustrasi yang diberikan guru
3. Menerapkan/menggunakan
parikan/wangsalan ke dalam kalimat
4. Menyunting
parikan/wangsalan yang ditulis teman
III. INFORMASI
MATERI
A. Parikan
Kang diarani parikan Yaiku unen-unen
mawa paugeran telung warna yaiku :
·
kadedan saka rong ukara kang dhapukake nganggo
purwakanthi guru swara
·
saben saukara kadedan saka rong gatra
·
ukara kapisan mung minangka purwaka; déné isi utawa
wosé dumunung ing ukara kapindho.
Tuladha:
Tawon madu, ngisep sekar. (Ukuran
kapisan, 2 gatra).
Calon Guru, kudu sabar (ukuran
Kapindho, 2 gatra).
Gunane purwaka
(ukuran kapisan) mung dianggo narik kawigatene wong kang nedya sikandhani utawa
dipituturi, Perlune, supaya ing sadurunge ukara kang isi utawa “wose”
dikandhakake, wong sing nedya dikandhani wis ketarik atine, satemah banjur
nggatekake, bisa ngerti temenan marang maksude ukuran kang isi “ngese” (ukara
kapindho).
Kanthi ukara
liya sing diarani parikan kalebu salah sawijining puisi lawas. Parikan iki
padha karo puisi tradhisional Melayu kangaran pantun. Puisi iki ngemu surasa
purwakanthi swara/rima/sajak. Cacahe parikan iki ana sing 2 larik ana uga sing
patang larik. Yen ana pantun, rong larik mau diarani karmina/pantun kilat.
è Ciri-cirining parikan :
1)
Nduweni purwakanthi ab-ab.
2)
Yen kedadeyan saka rong baris, baris kapisan sampiran
lan baris kapindho isi. Nanging yen dumadi saka patang baris, baris 1-2
sampiran, baris 3-4 kasebut isi.
3)
Pendhote parikan ana sing 4-4 lan 4-8 (kanggo sing
rong larik), 8-8 (kanggo sing patang larik). Pedhotan tegese gunggunge wanda
saben sak gatra.
4)
Guna paedahe parikan kanggo pitutur, nyemoni, utawa
gojegan ana ing pacelathon.
è
Manut ( cacahing) wandane, parikan iku kena diperangi
dadi telu, yaiku:
a) Parikankandadadean
saka (4 wanda + 4 Wanda) X 2
Tuladha:
Ø Iwak
bandheng, durung wayu (4 wanda + 4 Wanda)
Priya
Ngganteng, sugih ngelmu (4 wanda + 4 Wanda)
Ø Manuk
emprit, nucuk pari (4 – 4 ======= Sampiran)
Dadi murik,
sing taberi (4 – 4 ======= Isi)
Ø Jemek-jemek,
gula jawa (4 – 4 ======== Sampiran)
Aja ngenyek,
padha kanca (4 – 4 ====== Isi)
Ø Manuk tuhu,
mencok pager (4 – 4 ====== Sampiran)
Yen sinau,
dadi pinter (4 – 4 ======= Isi)
b) Parikankandadean
saka (4 wanda + 8 Wanda) X 2
Tuladha:
Ø
Kembang adas, sumebar tengahing alas (4 wanda + 8
Wanda).
Tuwas tiwas,
nglabuhi wong ora waras. (4 wanda + 8 wanda)
Ø
Kembang mlathi, warna peni ngganda wangi (4 – 8)
Watak putri,
kudu titi ngati-ati (4 – 8 )
Ø
Gudheg manggar, bumbune mrica ketumbar (4 – 8)
Lamun sabar,
bisa lejar serta bingar (4 – 8)
Ø
Kembang kencur, tinandur tepining sumur (4 – 8)
Sapa jujur,
bakal luhur klawan makmur (4 – 8)
c) Parikan kang
kadadean saka (8 wanda + 8 Wanda) X 2
Tuladha:
Ø
Enting-enting gula jawa,
sabungkus
isine sanga
Ingatane
para siswa,
wajib seneng
nggubah basa.
Ø
Esuk nakir sore nakir (8)
Sing ditakir
godhong ploso (8)
Esuk mikir
sore mikir (8)
Sing dipikir
ora krasa (8)
Ø Jangan
kacang jangan kara (8)
Kaduk uyah kurang gula (8)
Piwelingku mring pra mudha (8)
Aja wedi ing rekasa (8)
Ø Yen kembang
kembang cempaka (8)
Dudu kembang arum dalu (8)
Mumpung sira isih mudha (8)
Den asregep ngudi ngelmu (8)
Parikan sing
kadadean saka (8 wanda + 8 wanda) X 2, saweneh ana sing ngarani parikan patang
pada. Iku keliru, sebab tembung “pada” iku tumprap reriptan kanggone mung ana
ing tembang. Dene yen tembung “pada” iku sing dikarepake kudu mung ora ukara,
siji-sijining ukura kadadean saka 2 gatra: dadi kabeh ana 4 gatra Wondene
carane nulis 4 gatra iku, kena bae didadekake 4 larik.
Tuladha :
Ø Enting-enting
gula jawa
Sabungkus
isine sanga
Ingatase
para siswa
Wajib seneng
nggubah basa
d) Parikan sing
dianggo nggérongi lelagoning gendhing
Ing parikan
iki dhapukaning ukara mesthi bae ora bisa tansah nglungguhi paungeran, sebab
cacahing wandane kawengku ing laguning gendhing.
Tuladha:
Ø
Lelagon Parikan (Slendro Patet 9)
Cengkir
Wungu, wungune ketiban daru (Dhu Ibu)
Calon guru,
kudu sabar momot mengku (Pm)
Katrangan
Perangan sing dikurung, yaiku (Dhu Ibu), iku wuwuhan, kanggo senggakan.
Ø
Suwe Ora Jamu. Pelog Pathet 6
Suwe ora
jamu, jamu godhong kencur
Suwe ra
ketemu, temu pisan maju mundur.
è
Carane ngarang parikan
Sing
dikarang luwih dhisik ukara kapindho, yaiku sing isi “ngese” utawa “Wose”.
Ukarane kadedean saka 4 wanda + 4 Wanda, utawa 4 wanda + 8 wanda + 8
wanda.Sawise rampung pangarange ukara kapidho, banjur ngarang ukara kapisan,
yaiku ukara kang mung dianggo purwaka. Kehing wandane pada karo ukara kapindho,
lan dhapukane kudu mujudake purwakanthi guru swara karo ukara sing kapindho.
Klebu
rerengganing basa
Parikan
klebu rerengganing basa, sebab basa sing mawa parikan iku agawe senenge wong
sing maca utawa sing ngrungokake. Guneman mawa parikan basa njalari rame
nengsemake.Gendhing digerongi nganggo sakepan kang mawa parikan, bisa marakake
saya gayeng.
- A. Wangsalan
|
Wangsalan
jroning pacelathon
- Njanur gunung, kadingarèn dolan mréné? (janur gunung = arèn)
- Ngrokok cendhak, bocah cilik ora kena neges-neges (rokok cendhak = tegesan)
- Jenang gula, aja lali (jenang gula = glali)
- Nggodhong garing, ésuk-ésuk kokwisnglaras (godhong garing = klaras)
- Balung klapa, éthok-éthok ora ngerti (balung klapa = bathok)
- Balung geni, mbokmenawa aku ora bisa teka (balung geni = mawa)
- Balung janur, sida lunga apa ora? (balung janur = sada)
- Balung pakèl, aja seneng alok-alok (balung pakèl = pelok)
- Jangan gori, nganti judheg anggonku mikir (jangan gori = gudheg)
- Bocah cilik ora pareng ngrokok cendhak, saru kuwi kok neges-negesi barang
(ngrokok
cendhak = tegesan; neges-negese)
- Esuk-esuk kokwisnggodhong garing, kepenak tenan anggone nglaras.
(godhong
garing = klaras; nglaras)
Wangsalan
èdi pèni
- Carang wreksa, wreksa wilis tanpa patra. Ora gampang wong urip ing alam donya. (carang wreksa = pang, wreksa wilis tanpa patra = wit kayu urip)
- Kolik priya, wanara Anjani putra. Tuhu éman, wong anom wedi kangèlan (kolik priya = tuhu, Anjani putra = Anoman)
Wangsalan
awujud tembang
- Kinanthi linging pitutur, kenthang rambat menyan putih, awasna dipun pratèla. Nolèha wiranging wuri, cecangkok wohing kalapa, kang dadi pathoking urip.
– kenthang
rambat = tèla
– menyan
putih = wlirang
– cecongkak
wohing kalapa = bathok
IV.
Wangsalan
iki terangna tegese !
Tuladha : mbalung geni, mbok menawa
aku entuk rejeki dina iki !
Mbalung geni = mawa dadine, mbok
menawa
a)
Balung jagung ta, le, aja janggelan !
Wangsulan: ………………………………………………....................................
b)
Aja mutra bebek, wira-wiri ana apa ?
Wangsulan
……………………………………………………………………........
c)
Dadi bocah apa seneng nglemadi bengkah, ta, kok
nyela-nyela !
Wangsulan
………………………………………………………………………….
d)
Wah….pasar cilik tenan ki, sida wurung anggonku lungan
Wangsulan ……………………………………………………………………........
e)
Awas kowe kancing jaja tenan, titenana
Wangsulan ……………………………………………………………………........
f)
Mesin tulis, Mas witikna aku kudu kepriye ?
Wangsulan ……………………………………………………………………........
g)
Senengane kok nyega mambu, pamer sepatune sing anyar !
Wangsulan ……………………………………………………………………........
h)
Mrica kecut, Mbak, sauni-unine taktampakok
Wangsulan ……………………………………………………………………........
i)
Damar mancung, Mas, cinupet samene dhisik anggone
rembugan
Wangsulan ……………………………………………………………………........
j)
Bantal dawa ya, Ngger, elinge mrang Kang Maha Kuwasa
Wangsulan ……………………………………………………………………........
TUGAS TAMBAHAN
1. Golekana
sejarahe campursari?
2. Tulisna langgam
campursari ing ngisor iki:
a.
Kasmaran
b.
Ketaman asmara
c.
Layang kangen
d.
Lungiting asmara
e.
Sewu kutha
3. Apa tegese
gugon tuhon lan gawea 20 tuladhane?
4. Gawea sesorah
perpisahan saking wakil kelas XI?
5. Gawea tuladha
wacana persuasi !
Gambling Problem Gambling in Vegas 2021 - Dr.MCD
BalasHapusLas Vegas, Nevada, United States · gambling problem gambling 통영 출장마사지 is not a 대구광역 출장안마 problem in any state. · gambling is 군포 출장마사지 the only 아산 출장마사지 problem you can think of in any state. · gambling is one 대전광역 출장샵 that has an